Met 3 projectontwikkelaars zijn we in overleg om burgereigendom te verwerven voor een deel van de zonneakkers die worden gerealiseerd rondom de landingsbanen. In het klimaatakkoord is als richting aangegeven dat gestreefd wordt naar ten minste 50 % burgerparticipatie. Die doelstelling heeft ook de gemeente in 2021 in een beleidsnota vastgelegd. Deze is echter zodanig opgesteld dat we bij de lopende projecten tot op heden helaas nog geen zinvolle rol hebben kunnen verwerven.
Dat bleek toen we bij het verst gevorderde project bij de gemeente een zienswijze indienden bij de aanvraag voor de vergunning. Het ging om de zonneakker die wordt gerealiseerd door Vattenfall (60 hectare bij Hoofddorp tussen A5 en Kagertocht). We betoogden dat er in dat project geen burgereigendom is opgenomen. Omdat het beleidskader correct is toegepast door de gemeente heeft Vattenfall toestemming gekregen voor de aanleg. Voor dat project was Zon op Haarlemmermeer jammer genoeg te laat. De winst gaat naar Zweden en blijft dus niet binnen de gemeente. Een gemiste kans, want lokaal eigendom is dé manier om elektriciteit los te weken van commerciële belangen en betaalbaar te houden.
De gemeenteraad heeft naar aanleiding van de ervaring met het project van Vattenfall, een sessiedebat aan dit onderwerp gewijd. De vraag was of het beleid moest worden aangepast zodat bewoners via een coöperatie een betere onderhandelingspositie hebben bij de commerciële ontwikkelaars voor minimaal 50% eigenaarschap, met bijbehorende zeggenschap en beslissingsbevoegdheden. Ook zagen we graag erkenning voor het gegeven dat ‘obligaties’ en ‘omgevingsfondsen’ geen vormen van eigenaarschap in een project zijn. Obligaties zijn een financieringsvorm voor de projectontwikkelaar en een omgevingsfonds is een mooi gebaar, maar geeft geen zeggenschap en valt in het niet bij de opbrengst van meedelen in de projectwinst.
Afdwingen van lokaal eigendom stuit op wettelijke beperkingen omdat het in het klimaatakkoord is opgenomen als een ‘inspanningsverplichting’. Daarom hebben we in het sessiedebat een charmante oplossing van een transparant en in de praktijk goed werkend puntensysteem van de gemeente Houten aan de hand gedaan om burgerparticipatie effectief te stimuleren.
De raadsessie eindigde met de vaststelling dat de beleidsnota vooralsnog niet wordt herzien. Wij denken dat de bewustwording van en kennis over burgerparticipatie bij de ontwikkelingen in de zonne-carré binnen de gemeenteraad meer tijd nodig heeft. Gelet op de ervaringen tot nu toe vrezen wij dat in ieder geval bij de lopende projecten serieuze deelname van bewoners niet mogelijk zal zijn. We laten de gemeenteraad niet los en willen ze meer kennis aanreiken over de kracht van burgercoöperaties, zodat nieuwe ontwikkelingen in de zonne-carré wél van ons worden.